Công nghệ giáo dục – ngành học hấp dẫn trong thời đại số
Công nghệ giáo dục là sự kết hợp giữa tri thức sư phạm với công nghệ hiện đại để tạo ra môi trường học tập linh hoạt, hiệu quả và cá nhân hóa. Đây được coi là bước đột phá trong phát triển giáo dục ở Việt Nam, phù hợp với nhu cầu của thời đại số.
Đưa công nghệ vào phát triển giáo dục
Ngành công nghệ giáo dục (Educational Technology – EdTech) là một lĩnh vực đa dạng, tập trung vào việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông để thực hiện các hoạt động như: thiết kế dạy học; phát triển nội dung; phát triển phần mềm, đồ họa phục vụ dạy và học; sản xuất nội dung truyền thông số và kinh doanh các sản phẩm, dịch vụ giáo dục số,… nhằm đạt được hiệu quả tối ưu trong quá trình giáo dục.
Công nghệ giáo dục đang đứng trước những cơ hội phát triển rất lớn nhờ vào sự chuyển mình mạnh mẽ của công nghệ số và nhu cầu cải cách giáo dục. Với dân số trẻ, năng động và sự đầu tư ngày càng tăng vào công nghệ, Việt Nam có nền tảng để trở thành một trong những quốc gia tiên phong trong khu vực về ứng dụng công nghệ giáo dục.
Theo học ngành này, sinh viên sẽ được trang bị một loạt các kiến thức và kỹ năng chuyên sâu, kết hợp hài hòa giữa yếu tố sư phạm và công nghệ hiện đại. Có thể chia các nội dung học thành hai loại chính gồm: kiến thức đại cương và kiến thức chuyên ngành/tự chọn.
Về kiến thức đại cương, sinh viên được học các môn cơ bản về: kỹ năng mềm và phát triển cá nhân; kiến thức nền tảng về công nghệ thông tin; tâm lý học và sư phạm. Về kiến thức chuyên ngành/tự chọn có những môn học chuyên sâu như: thiết kế dạy học, công nghệ dạy học, E-learning và học trực tuyến, thực tế ảo (VR) và tăng cường thực tế (AR); quản trị dự án giáo dục; đồ họa và truyền thông số… Mục tiêu của các môn học này không chỉ trang bị kiến thức chuyên môn mà còn giúp sinh viên rèn luyện tư duy sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản biện – những yếu tố cần thiết để áp dụng vào nghiên cứu, quản lý, thiết kế sản phẩm và cải tiến các phương pháp dạy – học truyền thống.
Một trong những cơ sở đại học đầu tiên tại Việt Nam mở ngành này là Đại học Bách khoa Hà Nội. Các chuyên gia đến từ Đại học Bách Khoa Hà Nội chia sẻ về 3 triển vọng phát triển công nghệ giáo dục tại Việt Nam.
Thứ nhất, chuyển đổi số trong giáo dục đang được Chính phủ thúc đẩy mạnh mẽ, đặc biệt là trong việc xây dựng các nền tảng học tập trực tuyến, cơ sở dữ liệu học sinh và các công cụ đánh giá công nghệ, tạo cơ hội cho các công ty EdTech và trường học áp dụng công nghệ để nâng cao chất lượng dạy và học.
Thứ hai, cá nhân hóa học tập sẽ trở thành xu hướng chủ đạo trong tương lai, nhờ sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI), các giải pháp công nghệ giáo dục sẽ giúp học sinh học theo tốc độ và phong cách phù hợp với bản thân, vượt ra ngoài khuôn khổ lớp học truyền thống.
Thứ ba, sự phát triển của công nghệ giáo dục không chỉ giúp nâng cao kỹ năng cho học sinh, sinh viên mà còn mở ra cơ hội phát triển năng lực cho giáo viên thông qua các chương trình đào tạo tích hợp công nghệ, giúp họ thích ứng và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại.
Những tố chất cần thiết
Tại Đại học Bách khoa Hà Nội, chương trình đào tạo ngành công nghệ giáo dục được xây dựng với tầm nhìn dài hạn, kết hợp giữa lý thuyết nền tảng và ứng dụng thực tiễn, nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục và sự phát triển của công nghệ trong thời đại số.
Sau 6 năm triển khai, chương trình đã đạt được những đổi mới đáng chú ý. Đầu tiên, chương trình tích hợp công nghệ và giáo dục, giúp sinh viên không chỉ nắm vững kiến thức về khoa học giáo dục mà còn làm chủ các công cụ công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, công nghệ học tập điện tử, và phương pháp giáo dục STEM.
Chương trình chú trọng đến định hướng thực tiễn và sáng tạo, với việc sinh viên tham gia vào các dự án thực tế, hợp tác với các trường phổ thông, DN EdTech, và các tổ chức giáo dục để thiết kế bài giảng và phát triển sản phẩm giáo dục số.
Cùng với đó, chương trình giảng dạy linh hoạt, cho phép sinh viên lựa chọn chuyên sâu vào các lĩnh vực như phát triển nội dung học liệu số, vận hành hệ thống đào tạo trực tuyến, thiết kế trò chơi số trong giáo dục, phát triển chương trình đào tạo hỗ trợ công nghệ tại các DN và tổ chức, từ đó giúp sinh viên phát huy thế mạnh cá nhân và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.
Thời gian tới, chương trình đào tạo ngành công nghệ giáo dục sẽ được cập nhật và bổ sung các kiến thức mới nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và sự phát triển của lĩnh vực EdTech. Chương trình hướng đến việc trang bị cho sinh viên những kiến thức và kỹ năng về UI/UX, giúp tối ưu hóa trải nghiệm người dùng trong các sản phẩm công nghệ giáo dục; đồng thời, bổ sung năng lực phân tích nghiệp vụ chuyên sâu trong lĩnh vực giáo dục, giúp sinh viên hiểu và đưa ra giải pháp công nghệ phù hợp.
Sinh viên cũng sẽ được cập nhật xu hướng mới của Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI) trong giáo dục, từ việc sử dụng AI trong tạo nội dung, cá nhân hóa học tập đến hỗ trợ giảng dạy và phân tích học tập, sử dụng dữ liệu người dùng để nâng cao hiệu quả học tập. Những kiến thức và kỹ năng này giúp sinh viên sẵn sàng tham gia thị trường lao động và đóng góp vào sự phát triển của công nghệ giáo dục.
Sinh viên học ngành này trước hết phải có niềm đam mê với công nghệ bởi đây là chìa khóa để cập nhật và áp dụng những xu hướng, công nghệ mới vào quá trình thiết kế và dạy học. Cùng với đó, sinh viên cũng cần có khả năng sáng tạo và tư duy thiết kế để tạo ra những giải pháp, sản phẩm giáo dục hiệu quả.
Mặc dù không trực tiếp đứng lớp trong hình thức giảng dạy truyền thống, nhưng hiểu biết về phương pháp dạy học và tâm lý người học vẫn là nền tảng giúp xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp và hiệu quả, vì vậy, sinh viên cũng cần có kỹ năng sư phạm cơ bản.
Sau khi tốt nghiệp ngành này, sinh viên có thể đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau tại các trường học, trung tâm đào tạo, DN Edtech hoặc tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực giáo dục.
Các công việc cụ thể như: thiết kế và phát triển nội dung học số E-learning; quản lý hệ thống đào tạo trực tuyến (LMS); phân tích dữ liệu học tập; nghiên cứu và phát triển phương pháp giáo dục hiện đại; tư vấn và đào tạo giáo viên sử dụng công nghệ.
Ngoài ra, người học còn có cơ hội phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực sản xuất phần mềm giáo dục, khởi nghiệp Edtech hoặc nghiên cứu chuyên sâu tại các viện/trường đại học.
Công nghệ giáo dục là lĩnh vực đầy tiềm năng, đột phá với nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn. Đối với những học sinh đam mê công nghệ và giáo dục, việc theo đuổi ngành này không chỉ mở ra một tương lai nghề nghiệp phong phú mà còn góp phần tích cực vào sự phát triển của nền giáo dục số ở Việt Nam.
